یکی از اسناد کلیدی برای صادرات، گواهی مبدا است. این سند در مشخص کردن هزینه‌های گمرکی، نقش تعیین کننده‌ای دارد؛ همچنین محدودیت‌های وارداتی، سهمیه‌بندی‌ها و رعایت توافق‌نامه‌های تجاری را تعیین می‌کند. گواهی مبدا چیست ؟ گواهی مبدا، مشخص‌کننده کشور محل تولید یا فرآوری کالا است. نهادهای گمرکی واردکنندگان و صادرکنندگان، برای بررسی اصالت کالا و شناسایی آن به این گواهی استناد می‌کنند.
گواهی مبدا، سیر کالا را شفاف می‌کند و به عنوان ابزار حمایت از تولید داخلی و تسهیل‌کننده مراودات تجاری نیز کاربرد دارد. در این مقاله از ترخیص سنتر قصد داریم مفهوم گواهی مبدا را به صورت کامل بیان کنیم و به بررسی انواع گواهی مبدا ، کاربردها، نهادهای صادر کننده و فرایند صدور آن بپردازیم. ترخیص سنتر، مشاوره‌های لازم جهت دریافت گواهی مبدا را به شما ارائه می‌دهد؛ برای دریافت مشاوره با ما تماس بگیرید.
گواهی مبدا چیست؟
گواهی مبدا که با عنوان Certificate of Origin شناخته می‌شود، نوعی سند رسمی است که مشخص می‌کند یک کالا در کدام کشور تولید، فرآوری یا پردازش شده است. دریافت این گواهی، یکی از مراحل ترخیص کالا از گمرک به شمار می‌آید. ارائه‌دهنده گواهی مبدا، اتاق بازرگانی کشور صادرکننده کالا است. این گواهی به واردکنندگان اداره گمرک و دیگر نهادهای مربوطه کمک می‌کند تا قوانین واردات، محدودیت‌ها، تعرفه‌ها و امتیازات تجاری را بر اساس کشور مبدا مشخص کنند.
اطلاعات درج شده در گواهی مبدا
اطلاعات بسیار مهمی برای تعیین هویت و محل تولید کالا برای مقاصد گمرکی و تجاری در گواهی مبدا درج می‌شود. در ادامه، مهم‌ترین اطلاعات درج شده در گواهی مبدا را ذکر می‌کنیم:
- مشخصات صادر کننده: شامل آدرس، نام و اطلاعات تماس شرکت یا شخص صادرکننده کالا.
- مشخصات وارد کننده: شامل نام، آدرس شرکت یا شخص دریافت‌کننده کالا.
- کشور مبدا کالا: کشور تولیدکننده، پردازش یا فرآوری‌کننده کالا.
- شرح کالا: شامل نوع، نام تجاری، تعداد، وزن، بسته‌بندی، شناسه محصول یا شماره‌های سری.
- کد تعرفه گمرکی: کد بین المللی جهت مشخص کردن نوع کالا در طبقه‌بندی گمرکی.
- تاریخ سطوح و شماره گواهی: جهت اعتبارسنجی سند و پیگیری.
- امضای رسمی و مهر نهاد صادر کننده: نهاد صادر کننده، معمولا اتاق بازرگانی یا نهاد معتبر قانونی است.
اطلاعات درج شده در گواهی مبدا باید با دقت فراوانی درج شود. در صورتی که به اطلاعات درج شده با اطلاعات واقعی مغایرت داشته باشد، امکان تاخیر در ترخیص کالا و ایجاد کالای متروکه گمرکی ، جریمه یا حتی برگشت کالا از گمرک وجود دارد.
اهمیت دریافت گواهی مبدا چیست ؟
یکی از اسناد ضروری و مهم در فرایند صادرات و واردات کالا، گواهی مبدا است. این گواهی در فرایند شفاف‌سازی منشأ کالا و تسهیل فرایند ترخیص گمرکی، نقش مهمی بر عهده دارد. در ادامه، اهمیت دریافت گواهی مبدا را بررسی می‌کنیم:
- پایبندی به مقررات بین‌المللی: بعضی از کشورها، اجازه ورود کالا بدون ارائه گواهی مبدا را نمی‌دهند.
- استفاده از تعرفه‌های ترجیحی: طبق توافق‌نامه‌های تجارت آزاد، گواهی مبدا به کاهش یا حذف حقوق گمرکی کمک خواهد کرد. این احتمال در کشورهایی که توافقنامه تجاری با یکدیگر دارند، بیشتر است.
- کاهش ریسک‌های قانونی و تجاری: گواهی مبدا در هنگام بروز اختلاف یا مسائل حقوقی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع، این گواهی به عنوان یک مدرک معتبر برای اثبات محل تولید یا فرآوری کالا استفاده می‌شود.
- جلب اعتماد مشتریان بین‌المللی: مشتریان خارجی به کالاهایی که گواهی مبدا رسمی دارند، بیشتر اعتماد می‌کنند. این گواهی، دلیلی بر شفافیت و تعهد به استانداردهای جهانی است.
- ضرورت در بعضی از صنایع خاص: اثبات مبدا کالا در هنگام ترخیص مواد غذایی از گمرک ، محصولات کشاورزی، دارویی و قطعات صنعتی اهمیت بیشتری دارد. گواهی مبدا در این حوزه‌ها، جزو مدارک ضروری برای ترخیص کالا است .
انواع گواهی مبدا ، مزایای تجاری و رقابتی زیادی را برای صادرکنندگان دارد و فقط یک الزام قانونی در تجارت بین‌المللی نیست.
انواع گواهی مبدا چیست ؟
گواهی مبدا ، انواع مختلفی دارد. این گواهی بسته به نوع کالا، مقصد صادرات، قوانین کشور وارد کننده و توافق‌نامه‌های تجاری گواهی مبدا، صادر خواهد شد. در ادامه، انواع گواهی مبدا را معرفی می‌کنیم تا به عنوان صادرکننده کالا، مناسب‌ترین نوع آن را برای هر معامله انتخاب کنید. انواع گواهی مبدا عبارتند از:
گواهی مبدا غیرترجیحی (Non-Preferential Certificate of Origin)
یکی از انواع گواهی مبدا ، گواهی مبدا غیر ترجیحی است. این نوع گواهی، فقط به مشخص کردن کشور تولید کننده یا فرآوری کننده می‌پردازد و مزایای تعرفه‌ای خاصی ندارد. این گواهی مبدا در اکثر مواقع، برای صادراتی استفاده می‌شود که توافقنامه تجاری با کشور صادرکننده ندارند.
گواهی مبدا ترجیحی ( (Preferential Certificate of Origin
گواهی مبدا ترجیحی به صادراتی تعلق می‌گیرد که دارای توافقنامه تجارت آزاد یا تعرفه‌های ترجیحی هستند. به این ترتیب، کالاها از تخفیف‌های گمرکی بهره‌مند خواهد شد. از جمله نمونه‌های این گواهی عبارتند از:
- فرم EUR.1: مخصوص کشورهای عضو اتحادیه اروپا و بعضی توافق‌نامه‌های خاص با ایران.
- فرم A: برای نظام عمومی ترجیحات (GSP) که کشورهای توسعه‌یافته به کشورهای در حال توسعه ارائه می‌دهند.
- فرم‌های مربوط به موافقت‌نامه‌های منطقه‌ای: مانند توافقنامه تجاری کشورهای دی-۸، اکو (ECO)، یا کشورهای اسلامی(OIC).
این گواهی، باید توسط مراجع صلاحیت‌دار، تایید و صادر شود تا صادرکننده کالا از مزیت تخفیف بهره‌مند گردد.
گواهی مبدا دیجیتال (e-CO)
بعضی از کشورها، امکان صدور گواهی مبدا به صورت الکترونیکی را فراهم کرده‌اند. این نوع گواهی باعث افزایش دقت در صدور اسناد، کاهش هزینه‌ها، صرفه‌جویی در زمان ترخیص کالا از گمرک خواهد شد.
انواع گواهی مبدا در ایران کدامند؟
انواع گواهی مبدا در ایران بر اساس نوع کالا، توافق‌نامه‌های تجاری بین ایران و کشور واردکننده و مقصد صادراتی، مختلف است. دریافت گواهی مبدا برای انجام فرایندهای گمرکی و بهره‌بندی از مزایای تجارت بین‌المللی، ضروری محسوب می‌شود. در ادامه، مهم‌ترین انواع گواهی مبدا در ایران را ذکر می‌کنیم:
گواهی مبدا غیر ترجیحی
این گواهی به کشورهایی صادر می‌شود که با ایران قرارداد تعرفه‌ای خاصی ندارد. در این نوع گواهی، فقط کشور مبدا تولیدکننده مشخص می‌شود.
گواهی مبدا ترجیحی
در صورتی که بین ایران و کشور مقصد، توافق‌نامه‌های تجارت ترجیحی یا آزاد وجود داشته باشد، گواهی مبدا ترجیحی صادر خواهد شد. نمونه‌ای از گواهی‌های مبدا غیر ترجیحی در ایران به شرح زیر است:
- فرم A: برای صادرات به کشورهای مشمول نظام عمومی ترجیحات (GSP)
- فرم ECO: برای کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی (اکو).
- فرم D-8: برای کشورهای عضو گروه دی-۸ (از جمله ترکیه، مالزی، پاکستان و غیره).
- فرم TPS-OIC: برای کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی.
- فرم1: برای صادرات به کشورهایی که با ایران موافقت‌نامه خاص دارند.
این گواهی به واردکنندگان امکان برخورداری از تخفیف‌های گمرکی را می‌دهد.
گواهی مبدا داخلی (برای صادرات داخلی به مناطق آزاد یا ویژه اقتصادی)
گواهی مبدا داخلی برای صادرات داخلی به مناطق آزاد یا ویژه اقتصادی صادر می‌شود. این گواهی صرفا برای اهداف داخلی کاربرد دارد.
مدارک لازم برای دریافت گواهی مبدا
برای دریافت گواهی مبدا ، صادرکننده باید مجموعه‌ای از مدارک را آماده کند تا ثابت شود که کالای مورد نظر واقعا در ایران تولید یا فرآوری شده است. مدارک لازم برای دریافت گواهی مبدا با توجه به نوع گواهی، کمی متفاوت است؛ اما در حالت کلی، مدارک لازم برای دریافت گواهی مبدا عبارتند از:
- کارت بازرگانی معتبر: گرفتن کارت بازرگانی معتبر به نام صادر کننده کالا ضروری است. این کارت باید در زمان درخواست گواهی، اعتبار داشته باشد.
- اظهارنامه صادراتی: ارائه اظهارنامه صادراتی از جمله مدارک لازم برای دریافت گواهی مبدا است. نسخه‌ای از اظهارنامه گمرکی را که کالا بر اساس آن در حال خروج است، ارائه دهید.
- فاکتور فروش: فاکتور رسمی که شامل مشخصات کالا، قیمت، تعداد، نام خریدار و فروشنده است، باید ارائه داده شود.
- پروانه یا مجوز صادراتی: برای بعضی از کالاهای خاص یا مشروط باید مجوز صادرات از مراجع ذی‌ربط در هنگام دریافت گواهی مبدا ارائه داده شود.
- بارنامه یا مدرک حمل (در صورت وجود): بارنامه دریایی، هوایی یا زمینی که روش حمل و ارسال کالا را مشخص می‌کند، در هنگام دریافت گواهی مبدا باید ارائه شود.
- فرم درخواست گواهی مبدا: صادرکننده باید فرمی را که از اتاق بازرگانی دریافت کرده است، تکمیل کند و ارائه دهد.
برای کالاهایی که در مورد اصالت ایرانی بودن آن‌ها شکی وجود دارد، باید مدارکی مانند فاکتور خرید مواد اولیه، پروانه بهره‌برداری کارخانه گزارش تولید و گواهی استاندارد ارائه شود.
هزینه صدور گواهی مبدا
هزینه صدور گواهی مبدا به عواملی مانند نوع گواهی، عضویت یا عدم عضویت متقاضی در اتاق بازرگانی و تعداد نسخ درخواستی بستگی دارد. هزینه صدور گواهی مبدا به صورت رسمی، توسط اتاق بازرگانی تعیین خواهد شد و امکان به‌روزرسانی آن به صورت دوره‌ای وجود دارد. عوامل موثر بر تعیین هزینه صدور گواهی مبدا عبارتند از:
- عضویت در اتاق بازرگانی: افرادی که در اتاق بازرگانی عضو هستند، هزینه کمتری پرداخت خواهند کرد.
- نوع گواهی مبدا: گواهی مبدا غیر ترجیحی هزینه کمتری دارد، اما هزینه گواهی مبدا ترجیحی بیشتر است.
- تعداد نسخ گواهی مبدا: صدور نسخه اضافه، هزینه جداگانه دارد.
- زبان گواهی مبدا: در صورتی که نیاز به صدور گواهی مبدا به زبان‌های دیگر دارید، اندکی هزینه برای ترجمه رسمی در نظر گرفته می‌شود.
طبق تعرفه‌های فعلی، هزینه صدور گواهی مبدا غیر ترجیحی برای افرادی که اعضای اتاق بازرگانی نیستند، حدود دو برابر محاسبه می‌شود. برای اطلاعات دقیق از هزینه‌ها به سامانه جامع تجارت یا سایت رسمی اتاق بازرگانی شهر خودتان مراجعه کنید.
نحوه صدور گواهی مبدا
صدور گواهی مبدا، مراحلی دارد که باید توسط متقاضی طی شود. در ادامه، مراحل صدور گواهی مبدا را بررسی می‌کنیم:
- ثبت نام در سامانه یکپارچه گمرکی یا سامانه صدور گواهی مبدا: متقاضی گواهی مبدا باید در سامانه‌های مربوطه ثبت نام کند.
- ارائه مدارک مورد نیاز: بارگذاری مدارک مورد نیاز و فرم درخواست گواهی مبدا در سامانه ضروری است. امکان تحویل حضوری این مدارک به اتاق بازرگانی نیز وجود دارد.
- بررسی و تایید مدارک توسط اتاق بازرگانی: کارشناسان اتاق بازرگانی، مدارک و اطلاعات ارائه داده شده توسط متقاضی را بررسی می‌کنند و در صورتی که تایید از سمت آن‌ها صادر شود، فرایند تخصیص آغاز خواهد شد.
- پرداخت هزینه صدور گواهی مبدا: پس از تایید مدارک توسط اتاق بازرگانی، متقاضی موظف به پرداخت هزینه‌های مربوط به صدور گواهی طبق تعرفه‌های تعیین شده است.
- صدور و دریافت گواهی مبدا: بعد از سپری کردن مراحل ذکر شده، گواهی مبدا به صورت چاپی یا الکترونیکی در اختیار متقاضی قرار می‌گیرد.
در هنگام ارائه مدارک و اسناد صادراتی از دقیق و صحیح بودن آن‌ها مطمئن شوید تا در مرحله ترخیص کالا از گمرک فرودگاه امام و دیگر گمرک‌ها مشکلی به وجود نیاید. در صورتی که تجربه کافی در راستای ترخیص کالا و دریافت گواهی مبدا ندارید، از کارگزار گمرک کمک و مشاوره دریافت کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد کارگزار گمرک، مقاله «کارگزار گمرک کیست» را بخوانید.
برای دریافت گواهی مبدا به چه سازمانی مراجعه کنیم؟
برای دریافت گواهی مبدا باید به اتاق بازرگانی، صنایع معادن و کشاورزی ایران مراجعه کنید؛ مسئول صدور گواهی مبدا، این سازمان است. اتاق بازرگانی در شهرهای مختلف ایران دفاتر و نمایندگی‌هایی دارد که متقاضیان می‌توانند به آن‌ها مراجعه کرده و یا از طریق سامانه‌های آنلاین، درخواست خود را ثبت کنند.
دریافت گواهی مبدا، مدرکی ضروری برای صادر کنندگان
یکی از مدارک ضروری و کلیدی برای صادرکنندگان، گواهی مبدا است. در این مقاله به جواب سوال گواهی مبدا چیست ، رسیدیم و انواع گواهی مبدا ، مدارک لازم، هزینه صدور، نحوه صدور و سازمان مربوطه را بررسی کردیم. گواهی مبدا، کشور تولید کننده کالا را مشخص می‌کند و در تسهیل روند صادرات و جلب اعتماد طرف‌های خارجی، نقش مهمی بر عهده دارد. ترخیص سنتر به عنوان یک سامانه جامع و حرفه‌ای، خدمات مشاوره‌ای و پشتیبانی را در زمینه صدور گواهی مبدا ارائه می‌دهد. در صورتی که به مشاوره و اطلاعات بیشتر در این زمینه نیاز دارید، با کارشناسان ترخیص سنتر تماس بگیرید. با ترخیص سنتر، امور مرتبط با صادرات را آسان‌تر و سریع‌تر انجام دهید. خوشحال می‌شویم اگر نظرها و سوال‌های خود را در بخش دیدگاه‌ها بنویسید.
