اگر قصد واردات یا صادرات کالا دارید، حتماً با عبارت «کد HS» یا «کد تعرفه گمرکی» مواجه شده‌اید. این کد یکی از الزامات اساسی در فرآیند ترخیص کالا به‌شمار می‌رود و دانستن نحوه انتخاب یا دریافت آن، نقش مهمی در پیشگیری از مشکلات قانونی و مالی دارد.
در این مقاله به شما توضیح می‌دهیم که کد HS چیست، چه کاربردی در بازرگانی دارد، ساختار آن چگونه است، و چطور می‌توانید کد مناسب کالای خود را پیدا کنید. همچنین با روش‌های مختلف دریافت این کد آشنا می‌شوید و در پایان خواهیم گفت که چرا استفاده از این کد، اگر به‌درستی انجام نشود، می‌تواند باعث ضررهای جدی شود.
در شرکت ترخیص سنتر، ما با تکیه بر سال‌ها تجربه در ترخیص کالا، بارها شاهد آن بوده‌ایم که نداشتن کد صحیح HS چطور می‌تواند فرآیند ترخیص را به تاخیر بیندازد یا حتی باعث جریمه و توقیف کالا شود. در ادامه به شما توضیح خواهم داد که کد HS چیست، چگونه می‌توان آن را پیدا کرد و اگر اشتباه انتخاب شود، چه مشکلاتی پیش می‌آید. اگر در مسیر واردات یا صادرات هستید، این راهنما می‌تواند از خطاهای پرهزینه جلوگیری کند.
hs کد چیست؟
کد HS که به آن «شماره تعرفه» یا «کد تعرفه گمرکی کالاها» هم گفته میشود، یک استاندارد بین‌المللی برای طبقه‌بندی کالاهاست که توسط سازمان جهانی گمرک (WCO) تدوین شده است. این کد از شش رقم اصلی تشکیل شده که در بسیاری از کشورها تا هشت یا ده رقم هم توسعه پیدا کرده است. ایران هم از نسخه هشت‌رقمی آن استفاده می‌کند که در کتاب مقررات صادرات و واردات هر ساله منتشر میشود.
هر بخش از این کد، اطلاعات خاصی درباره کالا ارائه می‌دهد. دو رقم اول نمایانگر فصل یا طبقه اصلی کالا هستند. دو رقم بعدی، گروه فرعی و ویژگی‌های کلی‌تر را مشخص می‌کنند. دو رقم پایانی (در نسخه پایه)، نوع دقیق کالا را نشان می‌دهند. در ایران، دو رقم اضافی به این ساختار افزوده شده تا جزئیات بیشتری ارائه شود.
اما چرا این کد اهمیت دارد؟ چون حقوق گمرکی، سود بازرگانی، مجوزهای ضروری، و حتی ممنوعیت یا محدودیت واردات یک کالا همگی بر اساس همین کد مشخص می‌شوند. بدون کد صحیح مدارک ترخیص کالا از گمرک ناقص است و فرآیند ترخیص با تأخیر مواجه میشود یا حتی ممکن است کالا توقیف شود.
HS Code مخفف چیست؟
وقتی صحبت از «کد HS» به میان می‌آید، خیلی‌ها هنوز نمی‌دانند که این واژه مخفف چیست و دقیقاً چه معنایی دارد. HS Code در واقع مخفف عبارت Harmonized System Code یعنی «سیستم هماهنگ‌شده‌ی کدگذاری کالاها» است.
چرا لازم است hs کد برای کالا دریافت کنیم؟
اولین و مهم‌ترین دلیل برای دریافت دقیق کد تعرفه گمرکی، محاسبه صحیح حقوق گمرکی و سود بازرگانی است. این اعداد، مستقیماً از روی hs کد استخراج می‌شوند. دومین موضوع مهم، مجوزهای لازم برای ترخیص کالا از گمرک است. خیلی از کالاها برای واردات نیاز به مجوزهایی از سازمان‌هایی مانند استاندارد، بهداشت یا وزارت صمت دارند؛ و تنها راه تشخیص این الزام‌ها، کدی‌ست که در اظهار نامه گمرکی درج می‌کنید.
کاربردهای کد تعرفه گمرکی کالا چیست؟
کد تعرفه گمرکی (HS Code) یکی از عناصر کلیدی در نظام بازرگانی بین‌المللی است که نقش آن فراتر از یک شماره شناسایی ساده برای کالاهاست. این کد، ستون فقرات تصمیم‌گیری‌های گمرکی، مالیاتی و نظارتی در فرآیند واردات و صادرات به‌شمار می‌آید. مهم‌ترین کاربردهای آن عبارت‌اند از:
- طبقه‌بندی استاندارد و دقیق کالاها در سطح جهانی
- محاسبه حقوق، عوارض و سایر هزینه‌های گمرکی
- تشخیص الزامات قانونی و مجوزهای ضروری برای ترخیص
- کنترل، رصد و تحلیل تجارت خارجی توسط نهادهای نظارتی
- تسهیل فرآیندهای تجاری بین‌المللی
در نهایت، HS Code نه‌تنها ابزار شناسایی کالاست، بلکه ضامن دقت، شفافیت و سلامت در زنجیره بازرگانی جهانی محسوب میشود. شناخت کاربردهای آن، نخستین گام برای انجام یک تجارت امن و به‌دور از خطای گمرکی است.
ساختار کد تعرفه گمرکی کالا چگونه است؟
کد تعرفه گمرکی، که در سطح بین‌المللی با عنوان HS Code شناخته میشود، دارای ساختاری عددی و منظم است که برای طبقه‌بندی کالاها به‌کار می‌رود. این کد معمولاً شامل شش رقم پایه است که در بسیاری از کشورها از جمله ایران، به هشت رقم گسترش یافته است تا امکان طبقه‌بندی دقیق‌تر فراهم شود.
ساختار این کد به‌صورت زیر تعریف میشود:
- دو رقم اول نمایانگر فصل کالا هستند و نوع کلی محصول را نشان می‌دهند.
- دو رقم دوم گروه کالایی خاص‌تر را مشخص می‌کنند.
- دو رقم سوم به دسته‌بندی جزئی‌تر کالا اختصاص دارد.
- دو رقم آخر (در ساختار هشت‌رقمی ایران) برای طبقه‌بندی‌های خاص ملی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
برای مثال، در مورد دستگاه‌های چاپ، کدی مانند 84431900 به‌کار می‌رود:
- رقم‌های ۸۴، طبقه ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی را نشان می‌دهند.
- رقم‌های ۴۳، به گروه دستگاه‌های چاپ اشاره دارند.
- رقم‌های ۱۹، نوع خاص این دستگاه‌ها را مشخص می‌کنند.
- رقم‌های ۰۰، جزییات داخلی طبقه‌بندی در نظام گمرکی ایران را تکمیل می‌کنند.
استفاده صحیح از ساختار این کد، تضمین‌کننده دقت در محاسبه حقوق گمرکی، صدور مجوزها، و تسهیل فرآیند ترخیص کالاست. هرگونه بی‌توجهی یا اشتباه در انتخاب این ارقام می‌تواند منجر به تأخیر، هزینه اضافی یا حتی توقف فرآیند ترخیص شود.
در نهایت، آشنایی کامل با ساختار کد تعرفه، یکی از اصول پایه‌ای برای فعالیت حرفه‌ای در حوزه تجارت بین‌المللی به‌شمار می‌رود و بدون آن، ورود به عرصه واردات یا صادرات با ریسک‌های جدی همراه خواهد بود.
چگونه کد HS کالای مورد نظر خود را پیدا کنیم؟
پس از جمع‌آوری اطلاعات فنی و تجاری کالای مورد نظر، مرحله بعدی انتخاب روش مناسب برای تعیین کد تعرفه گمرکی (HS Code) است. در حال حاضر ابزارها و منابع متعددی برای جستجو و استعلام این کد وجود دارد که هرکدام با توجه به نیاز، زبان کالا، و سطح دسترسی کاربر می‌توانند مفید واقع شوند. در ادامه، کاربردی‌ترین و در عین حال دقیق‌ترین روش‌های موجود معرفی می‌شوند:
۱. جستجو در سایت ترید مپ (trademap.org)
ترید مپ یکی از معتبرترین پایگاه‌های اطلاعات تجاری در سطح جهان است. با ورود به این سایت و استفاده از قابلیت Advanced Search، می‌توان با وارد کردن نام انگلیسی کالا، فهرستی از کدهای شش‌رقمی استاندارد جهانی مرتبط را مشاهده کرد. این روش برای کسانی که به تحلیل بازار و شناخت دقیق‌تر محصول نیاز دارند، بسیار مفید است.
۲. استفاده از موتور جستجوی گوگل
در شرایطی که به منابع تخصصی دسترسی ندارید، می‌توانید با جستجوی نام انگلیسی کالا به‌همراه عبارت «HS Code» در گوگل، کدهای پیشنهادی مربوط به محصول خود را بیابید. البته نتایج به‌دست‌آمده باید با منابع رسمی یا نظر کارشناسان گمرکی تطبیق داده شوند.
۳. استفاده از سایت FindHS.Codes
این وب‌سایت تخصصی در زمینه طبقه‌بندی بین‌المللی کالاها طراحی شده و امکان جستجوی دقیق بر اساس عنوان انگلیسی کالا را فراهم می‌کند. پس از وارد کردن نام محصول، لیستی از گزینه‌های مشابه به‌همراه کدهای مربوطه نمایش داده میشود.
۴. بررسی دفترچه مقررات صادرات و واردات
یکی از رسمی‌ترین و دقیق‌ترین منابع برای تعیین کد تعرفه در ایران، دفترچه مقررات صادرات و واردات است. این دفترچه که به‌صورت سالانه منتشر میشود، شامل اطلاعات کامل در مورد کدهای هشت‌رقمی کالاها، تعرفه‌ها، شرایط واردات، و نیازمندی‌های مجوزی است.
۵. مراجعه به سایت اتاق بازرگانی تهران (tccim.ir)
در بخش آمار واردات و صادرات این سایت، ابزاری برای جستجوی شماره تعرفه گمرکی کالاها در دسترس قرار دارد. کاربران می‌توانند از طریق این سامانه، به لیستی از کالاها به‌همراه کد تعرفه و شرح دقیق آن‌ها دسترسی داشته باشند. این روش برای بررسی سوابق ترخیص و تحلیل روند واردات نیز کاربرد دارد.
در نهایت، باید به این نکته توجه داشت که انتخاب روش مناسب برای دریافت کد HS، به نوع کالا، تجربه شخصی کاربر و میزان دسترسی به منابع بستگی دارد. استفاده از منابع معتبر و بررسی دقیق مشخصات فنی کالا می‌تواند از بروز خطاهای گمرکی، هزینه‌های اضافی و تأخیر در ترخیص و ایجاد کالای متروکه در گمرک جلوگیری کند. انتخاب آگاهانه در این مرحله، پایه‌ای مطمئن برای یک تجارت بین‌المللی موفق خواهد بود.
اطلاع از کد HS کالا مانع از ضررهای مالی در فرآیند ترخیص
اطلاع از کد HS کالا، یکی از ارکان اصلی در فرآیند واردات و صادرات است. کدی که در نگاه اول تنها یک عدد به‌نظر می‌رسد، در عمل سرنوشت‌ساز است و می‌تواند تعیین‌کننده موفقیت یا شکست یک فرآیند ترخیص باشد. همان‌طور که در بخش‌های مختلف این مقاله اشاره شد، کد تعرفه گمرکی نه‌تنها میزان حقوق ورودی، عوارض و نیاز به مجوزهای قانونی را مشخص می‌کند، بلکه حتی در تعیین مجاز یا غیرمجاز بودن واردات یک کالا نیز نقش کلیدی دارد.
فرآیند ترخیص کالا به‌ویژه در شرایط فعلی، با پیچیدگی‌های حقوقی و اجرایی فراوانی همراه است. انتخاب اشتباه در کد HS ممکن است منجر به توقف کالا در گمرک، پرداخت جریمه‌های سنگین، تأخیر در تحویل به مشتری و در نهایت آسیب جدی به اعتبار و سرمایه بازرگان شود. این موضوع به‌ویژه برای افرادی که تجربه کافی در حوزه تجارت بین‌المللی ندارند، اهمیت دوچندان پیدا می‌کند.
در چنین شرایطی، همکاری با مجموعه‌ای متخصص و قابل اعتماد می‌تواند ضامن آرامش و امنیت فرآیند ترخیص باشد. شرکت ترخیص سنتر با تکیه بر سال‌ها تجربه و دانش تخصصی در زمینه طبقه‌بندی کالا، دریافت کد تعرفه گمرکی، و انجام کلیه امور مرتبط با ترخیص، آماده ارائه خدمات حرفه‌ای به بازرگانان است. ما در کنار شما هستیم تا این مسیر پیچیده را با اطمینان و بدون ریسک طی کنید.
اگر تجربه‌ای در زمینه دریافت کد HS یا ترخیص کالا داشته‌اید، یا سوالی در این زمینه دارید، لطفاً در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید. ما مشتاق شنیدن دیدگاه‌های شما هستیم.
